Ambasador polskości w świecie
Wkład śp. Prezesa Honorowego Waltera Wiesława Gołębiewskiego w rozwój Światowej Rady Badań nad Polonią
Wiesław Jan Wysocki
Ojczyzna to dziedzictwo jakie przekazują nam rodzice,
to kultura, w jakiej wyrastamy, religia, język, tradycje (…)
Polacy muszą dbać o swoje dziedzictwo,
jako że stanowimy wspólną, rozsianą po świecie rodzinę
Wiesław Walter Gołębiewski
Walter Wiesław Gołębiewski urodził się 28 października 1942 r. w Warszawie. Rodzina Gołębiewskich herbu Gozdawa była dziedzicem pięknych tradycji katolickich i niepodległościowych. Rodzicami byli Wacław i Zofia z domu Onyszko h. Jacyna. Prodkowie rodu Onyszków zapisałi złotymi zgłoskami ich patriotyczne zaangażowanie; zarówno dziadkowie – Franciszek i Julianna – jak też wuj Józef ps. „Trzcina” już jako 16-latek ochotnik POW rozbrajał Niemców na Pradze. Walter początkowo mieszkał w majątku dziadków po kądzieli a następne we własnym domu w podwarszawskiej Radości. Ojciec Wacław walczył w 1939 r. Podczas okupacji był żołnierzem SZP-ZWZ-AK (oddział dywersji IV Rejonu AK „Obroża” i współpracownik cc por. Józefa Czumy „Skrytego”), używał konspiracyjnego pseudonimu „Kruk”, uczestniczył w Powstaniu Warszawskim, następnie w WiN (do czasu dekonspiracji w styczniu 1946 r. współpracował w organizacji w powiecie otwockim). Odznaczony został Krzyżem Armii Krajowej przez Rząd RP na Uchodźstwie.
Gołębiewscy wydziedziczeni z podwarszawskich sadyb jako „wrogowie ludu” przez zsowietyzowaną władzę, nie odzyskali swoich dóbr. Wiesław choć wyzuty z Warszawy i z Polski, nie pozwolił się ich pozbawić. Stawał po stronie pokrzywdzonych a swoją aktywność postrzegał jako walkę ludzi spod znaku „11 listopada” z tymi spod znaku „22 lipca”. Mówiąc wprost był z pokolenia zbuntowanych.
Był absolwentem warszawskiej szkoły podstawowej nr 140 (1949-1956) i stołecznego IV LO im. Adama Mickiewicza (1956-1960). Ukończył studia na SGPiS (obecnie SGH) zyskując w 1965 r. tytuł magistra ekonomii. Wykształcenie dopełnił studiami na licznych fakultetach uczelni amerykańskich; w 1982 r. studiował industrial marketing and business law na uniwersytecie w Denver, Colorado oraz w College on Exercise Physiology and Sport Psychology – United States Olympic Committee w Colorado Springs (1988 r.)
Był ekonomistą, politologiem, historykiem, publicystą
Po studiach krajowych pracował w Polsce (w zakładach odzieżowych, Państwowej Agencji Reklamowej) a następnie na kontraktach Central Handlu Zagranicznego Polservice i Dromex w Libii, Jordanii i w Iraku. W latach 1976-1983 pracował jako ekspert agencji ONZ – United National Industrial Developmen Organization (UNIDO). Dla tej instytucji przygotował raport Cooperation between Poland and developing (Współpraca Polski z krajami rozwijającymi się) (Wiedeń 1977). Nie zaakceptował nomenklaturowego stylu w PRL i nie wiązał swojej kariery z pezetpeerowską legitymacją, co pozwoliło mu pozostawać co najwyżej na stanowiskach wicedyrektorskich w instytucjach państwowych.
Na początku lat 80-tych zdecydował się na pobyt w USA pod wpływem wprowadzonego przez Wojciecha Jaruzelskiego „stanu wojennego” w kraju, który zastał go akurat w Denver w Kolorado (USA), gdzie był gościnnie jako ekspert UNIDO. Uczynił to jednak nie od razu a po wielu przemyśleniach i rozterkach. Podstawowym powodem mojej emigracji z PRL-u – pisał we „Wspomnieniach emigranta…” – była niewiara w możliwość odzyskania przez Polskę wolności i niepodległości. Zbyt dobrze poznałem ekonomię, gospodarkę i administrację państwową… […] Nie widziałem więc tam miejsca ani dla siebie, ani dla mojej rodziny. Przyjmując obywatelstwo amerykańskie dodał imię Walter (Walther) łatwiejsze do wymówienia przez anglosasów, niż słowiańsko brzmiące – Wiesław. Po wielu perturbacjach dołączyła doń na ziemi amerykańskiej koleżanka z lat studiów, już wówczas żona – od 1965 r. – Elżbieta (Lusia), skądinąd de domo Wysocka, i ich syn Artur. Rodzina znalazła swoją sadybę w Colorado na Florydzie.
Zaangażował się bardzo poważnie w życie społeczne i polityczne Polonii światowej, amerykańskiej i kanadyjskiej. Dużo podróżował po świecie z racji swej pracy zawodowej i miał okazję odwiedzać ośrodki polonijne na wielu kontynentach. Rozpoczął historyczną działalność publicystyczno-dokumentacyjną, gromadząc materiały dotyczące życia Polaków na świecie, polskich parafii i kościołów katolickich, polskich cmentarzy, bibliotek, klubów, domów kultury, muzeów, klubów sportowych. Był niezwykle czynnym i powszechnie cenionym działaczem. Uczestniczył w Światowych Zjazdach Polonii i Polaków z Zagranicy, jakie były organizowane w Macierzy (III Zjazd w 2007 r. i V Zjazd w 2018 r.).
Brał udział w Forach Polonijnych w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. Pisze o Nim dr inż. Aleksander Maciej Jabłoński, prezes Instytutu Haleckiego w Ottawie:
Niezwykła aktywność Wiesława, otwartość oraz przysłowiowy kunszt organizacyjny sprawiał, że udało mu się przyczynić do powstania wielu cennych inicjatyw polonijnych, jak również polskich. Można stwierdzić, że Jego działalność przyczyniła się do wstąpienia Polski do Nato i do zachowania tożsamości narodowej wśród Polonii – co jest sztuką niełatwa. Prowadził też szeroką działalność popierając finansowo i organizacyjnie różne działania w niespotykanej wprost skali. W każdym razie jego dom należał do polskiego archipelagu i oaz polskości na kontynencie amerykańskim.
Jego pasją był świat sportowy. Od czasu młodzieńczego uprawiał wyczynowo kolarstwo szosowe jako zawodnik KS „Warszawianka”. Od 1984 r. zaangażował się w Ameryce w kolarstwo szosowe; w tym samym roku został członkiem zespołu managerów reprezentacji USA na Igrzyska Olimpijskie w Los Angeles. Od 1989 do 1994 r. (w wyniku wygranego konkursu) był trenerem narodowej kadry kolarzy szosowych Kanady. Uczestniczył w Igrzyskach Wspólnoty Brytyjskiej w 1990 r. w Nowej Zelandii i w Igrzyskach Olimpijskich w Barcelonie w 1992 r. Jego pasję i sukcesy sportowe zostały docenione przez prezydenta CIO Antonio Samarancha (dyplom w 1992 r.) i rząd Kanady (dyplomy w 1990 i 1992 r.).
Na pamiątkę olimpijskich udziałów z dumą nosił znaczek z kołami olimpijskimi na górnej kieszonce marynarki. Pozostawił też z tego okresu fachową publikację książkową A Manual for Cycling Coaches, wydaną w 1987 r. przez United States Cycling Federation w Colorado Springs. Innymi pozycjami współautorskimi pozostaje seria Rodacy na Stadionach Świata.
Pozostawał bardzo aktywny na niwie publicystycznej. W jego dorobku autorskim jest ok. 200 artykułów i kilka (doliczyłem się dziesięciu, choć on sam przyznał się do trzech) książek autorskich lub współautorskich poświęconych problematyce tradycyjnych wartości polskiego republikanizmu. W 1995 r. zaangażował w działalność polityczną w partii REPUBLIKANIE, do czego nakłonił Waltera prof. Zbigniew Religa, znakomity kardiochirurg i niezbyt udany polityk. U obu ciągoty partyjne szybko minęły, choć zasady republikańskie zachowali jako podstawę swoich poglądów.
Z publikacji jedną z ważniejszych pozostaje praca zbiorowa pod redakcją ks. prof. Waldemara Glińskiego Rola emigracji polskiej w odzyskaniu Niepodległości 1918 roku (Warszawa 2018) z Waltera Wiesława Gołębiewskiego Wprowadzeniem (s. 9-10) i esejem Rola i udział emigracji amerykańskiej w odzyskaniu niepodległości Polski w 1918 roku (s. 297-312). W innej publikacji Polska – dwa światy: Kraj i Polonia. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Polacy w Ameryce Północnej – 400-lecie (Warszawa 2009) pod redakcją naukową ks. prof. Waldemara Glińskiego i autora szkicu, prezes Gołębiewski przedstawił tekst Związek Narodowy Polski (PNP) oraz Kongres Polonii Amerykańskiej (KPA) w życiu Polaków w Ameryce (s. 257-292).
To bardzo ważna konferencja ŚRBnP, bo pod honorowym patronatem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i z udziałem jego przedstawiciela w osobie Jana Olszewskiego oraz uczestnictwem ambasadorów USA, Kanady i Meksyku w konferencji i ich wystąpieniami w publikacji pokonferencyjnej. Publikacja Waltera nosi tytuł: Polacy i Polonia na świecie. Stan badań i ich perspektywy na XXI wiek. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej (Suwałki 2006). I wreszcie Emigracja stanu wojennego. Przyczyny, charakter i znaczenie dla Polski z perspektywy 40 lat (Kraków 2021 r.), publikacja pokonferencyjna po obradach ŚRBnP w Clearwater na Florydzie rok wcześniej.
W 2013 r. (w Toruniu, w oficynie Kucharski, ale też z adresem: New Port Richey) ukazała się jego autobiografia o bardzo rzeczowym tytule: Wspomnienia emigranta na tle powojennej polskiej rzeczywistości. Autobiografia – ze wstępem przyjaciela b. ambasadora prof. Zdzisława Ryna. To bardzo wnikliwa analiza osobistej oceny peerelu, czasu transformacji (złośliwie można określić: deformacji) ustrojowej fundamentów III RP oraz współczesnej rzeczywistości świata Polonii.
W swojej działalności publicystycznej, politycznej i społecznej podkreślał tradycyjne wartości w sferze wolności i niepodległości narodu, państwa, jednostki. Był zdecydowanym przeciwnikiem porozumień „okrągłostołowych” oraz uzgodnień z Magdalenki. Pisał: Obecnie żyjemy w kraju, który jest atrapą demokracji, a władzę sprawują osoby, którym Polska i nasza przeszło tysiącletnia kultura przeszkadza. Był za to wielkim admiratorem budowania Wspólnoty Polskiej na świecie niezależnie od miejsca zamieszkania oraz właściwej reprezentacji tej wspólnoty w parlamencie polskim.
W latach 2005-2007 uczestniczył w przygotowywaniu pakietu ustaw tzw. polonijnych. Na prośbę min. Michała Dworczyka opiniował – skądinąd bardzo krytycznie – projekty tych ówczesnych ustaw (ustawa o reparacji, o obywatelstwie polskim, o wyborach i reprezentacji Polaków z Zagranicy w Parlamencie RP, o Karcie Polaka) protestując przeciwko administracyjnemu traktowaniu rodaków spoza Macierzy jako tych, co „utracili obywatelstwo polskie”, choćby oni sami nie przestawali się uważać za Polaków, nawet wtedy, gdy nakładano im obcy garnitur obywatelstwa. Minimalizm ówczesny zaowocował, że o Kartę Polaka wystąpiło łącznie mniej niż 45 tys. osób (wedle danych MSZ).
Martwicę ustawy o repatriacji z 2000 r. Gołębiewski zderzał z realiami innych narodów; przez 22 lata III RP do kraju z b. republik sowieckich przybyło 4 tys. emigrantów (Walter to określeniu uważał za skandaliczne), gdy w tym samym czasie z tychże republik posowieckich do Izraela przybyło pół miliona Żydów, do Niemiec 300 tys. Niemców, a nawet Mongolia ściągnęła 200 tys. swoich rodaków. Gołębiewski winił za ten stan rzeczy stan umysłu polskich elit zaczadzonych komunistyczną mentalnością, który nie pozwolił myśleć po polsku, polskimi kategoriami i polskimi racjami.
Od czerwca 2007 r. do 2024 r. – przez 17 lat pełnił funkcję Prezesa Światowej Rady Badań nad Polonią, w ramach której realizował liczne międzynarodowe konferencji poświęcone Polakom poza Macierzą. Było ich ponad 20. Na jego koncie organizatora lub współorganizatora zapisać należy konferencje naukowe, że wymienię niektóre, jakie odbywały się w Suwałkach, w Warszawie – w Łazienkach Królewskich, w Senacie RP, Muzeum Niepodległości, na UKSW, w Orchard Lake Schools – USA, i Polskim Centrum im. Jana Pawła II, Clearwater – Floryda, USA:
* „Polacy i Polonia na świecie – stan badań i ich perspektywy na XXI wiek” – (Suwałki, 15-17 września 2006 r.);
* „Dziedzictwo Polaków na Wschodzie i Ich związki z Macierzą” – (Warszawa, 22-24 czerwca 2007 r.);
* „Polacy w Ameryce Północnej – 400-lecie” – (Warszawa, 7-8 listopada 2008 r.);
* „Niepodległościowe uchodźstwo polskie w Europie i na świecie i jego rola w pomocy Krajowi po Układzie Jałtańskim 1945-1990” – (Warszawa, 22-24 października 2009 r.);
* „Polacy w Ameryce Łacińskiej” – (Warszawa, 8-9 kwietnia 2011 r.);
* „Polacy w Niemczech” – (Warszawa, 20-21 kwietnia 2012 r.);
* „Konsekwencje deportacji oraz losy Polaków na Wschodzie po agresji sowieckiej na Polskę w 1939 r.” – (Warszawa, 12-13 kwietnia 2013 r.);
* „Rola mediów polskich w podtrzymywaniu tożsamości narodowej mniejszości polskiej na Ukrainie, Białorusi, Litwie i Łotwie po rozpadzie ZSRR” – (Warszawa, 30 lipca 2014 r.);
* „Przywództwo polonijne i jego rola w utrzymaniu polskiej tożsamości narodowej” – (Warszawa, 12-13 czerwca 2015 r.);
* „Millennium na Uchodźstwie w USA” – (Warszawa, 18 kwietnia 2016 r.);
* „Rola Wychodźstwa Polskiego w kształtowaniu świadomości narodowej młodego pokolenia Polaków na emigracji i w krajach byłego ZSRR” – (Warszawa, 9-10 czerwca 2017 r.);
*, USA – 9-10 października 2020 r.);
„Rola i udział Emigracji Polskiej w Odzyskaniu Niepodległości w 1918 r.” – (Warszawa, 13-14 listopada 2018 r.);
* „Polskie Wychodźstwo i jego przyczyny podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu” – (Warszawa, 24-25 października 2019 r.);
* „Udział i rola Polonii USA w kształtowaniu relacji polsko-amerykańskich w XX i XXI wieku” – (Orchard Lake Schools, USA, 9-10 października 2020 r.);
* „Emigracja stanu wojennego. Przyczyny, charakter i znaczenie dla Polski z perspektywy 40 lat” – (Polskie Centrum im, Jana Pawła II, Clearwaer – Floryda, USA, 15-16 październia 2021 r.);
* „Rola i zadania Polonii i Polaków za granicą w obronie dobrego imienia i prawdy historycznej Polaków i Polski” – (Warszawa, 8 października 2022 r.).
Obok organizacji wymienionych konferencji Walter w każdej z nich przewodniczył komitetom organizacyjnym oraz brał udział jako prelegent z własnymi referatami.
Był człowiekiem mediów; występował w TV Polonia, YouTube, Facebooku, Google oraz w prasie polonijnej („Gazeta” Toronto, „Panorama Polska”, „Niezależny Magazyn Kulturalny” Rdmonton – Kanada, „Biuletyn PAP”, „Polonia dla Polonii”, „Echa Kolorado”, „Życie Kolorado”, „Rocznik Polonii”, „Echa Polesia”). Nie sposób nie wspomnieć jego obszernego biogramu (s. 109-112) w Wielkiej Encyklopedii Polonii Świata pod redakcją prof. Zbigniewa Piaska (Częstochowa 2014).
Śp. Wiesław Walter Gołębiewski był zwolennikiem budowania wspólnoty polskiej w świecie, człowiekiem niezwykle aktywnym i bezpośrednim, pełnił w naszym stowarzyszeniu rolę niezwykle istotną jako wieloletni jego prezes. Przyczynił się wielce do rozwinięcia działalności naszej organizacji – ŚRBnP. Posiadał wyjątkowy i swoisty kunszt organizacyjny. Dzięki niemu również Światowa Rada Badań nad Polonią podjęła starania o uruchomienie międzynarodowego portalu Dziedzictwa Polonii i wiele innych inicjatyw, które zaowocowały szeregiem ważnych dzieł.
W 2018 r. ŚRBnP uhonorowała Waltera Orderem Krzyża Polonii. Miałem zaszczyt ten Order zawiesić na Jego szyi. Od 2024 r. był Honorowym Prezesem ŚRBnP. Wymieniając nasz Order należy wymienić i inne posiadane przezeń odznaczenia; Krajowy Związek Weteranów Walk 1939-1989 o Polskę Wolną i Sprawiedliwą w 2003 r. przyznał Walterowi Order Męczeństwa i Zwycięstwa Represjonowanych w latach 1939-1989; Ministerstwo Obrony Narodowej w 2019 r. odznaczyło go Złotym Medalem WP; w 2022 r. otrzymał medal St. Jude the Apostle Diocese of St. Petersburg; trzeba też wymienić medal 100-lecia Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów i Kolarstwa Polskiego (1986 r.).
Tych odznaczeń i wyróżnień zawodowych, sportowych, polonijnych i państwowych było wiele.
Od 2017 r. pełnił funkcję wiceprezesa ds. polskich Koalicji Polaków Amerykańskich.
Od 2019 r. przewodniczył Klubowi „Gazety Polskiej” w Clearwater na Florydzie. Pamiętali o jego zasługach: Tomasz Sakiewicz, naczelny „Gazety Polskiej”, Ewa Wójcik, prezes Klubów „GP”, bard Paweł Piekarczyk, koordynator zagranicznych Klubów „GP”, Tadeusz Antoniak, koordynator w Stanach Zjednoczonych i inni współpracownicy.
Należał do współzałożycieli i był pierwszym wiceprezesem Światowego Stowarzyszenia Republika Polonii.
5 września 2022 r. w imieniu ŚRBnP podpisał akt utworzenia Komitetu Obrony Suwerenności oraz Deklarację tegoż Komitetu w obronie dobrego imienia Polski i Polaków, obrony podmiotowości i suwerenności RP oraz prawdy o polskiej tożsamości.
Związał się też z wieloma stowarzyszeniami i związkami historyczno-społeczno-politycznymi, m.in. z Polskim Centrum. Był prezesem Polish Club of Denver w latach 2000-2002; prezesem The Chamber of Commerce – Clear Creek County w latach 1997-2001; Był członkiem-założycielem kanadyjskiego Instytutu Naukowego im. Oskara Haleckiego (The Oskar Halecki Institute in Canada) i członkiem jego Rady Programowej. Prezesował Polish American Congress (PAC), Western Frorida Division. Należał do grona współzałożycieli i działał jako wiceprezes Coalition of Polish Americans. To także członek Związku Narodowego Polskiego w Ameryce oraz Polish American Historical Society.
Był człowiekiem otwartym, godnie podejmujących w dyskusji wiele spraw bardzo ważnych dla społeczności polonijnej i polskiej. Zawsze przedmiotem szczególnej troski pozostawała w Jego sercu i świadomości troska o Ojczyznę. Wiele osób zapamięta go jako człowieka pogodnego, otwartego i serdecznego – napisała wiceprezes Lidia Sokołowska – który zawsze znajdował czas, by wysłuchać innych i nieść pomoc. Śp. Wiesław Walter Gołębiewski pozostawił po sobie dziedzictwo przyjaźni, uczciwości i pracy dla wspólnego dobra. W jego życiu szczególne miejsce zajmowała Polska – ta rodzinna, którą nosił w sercu, i ta duchowa, którą budował wśród Polonii w Ameryce.
Odszedł nagle w wieku 82 lat – w swoim domu na Florydzie 20 sierpnia 2025 r. Uroczystości pogrzebowe miały miejsce w Częstochowie Amerykańskiej w Doleystown w Pensylwanii. Zaraz po otrzymaniu smutnej wiadomości w Katedrze Św. Michała Archanioła w Łomży wiceprezes Rady ks. prof. Waldemar Gliński odprawił msza św. za duszę śp. Wiesława Gołębiewskiego. Wszyscy członkowie Rady, jego przyjaciele, pogrążyli się w modlitwie za Honorowego Prezesa. O jego życie po życiu odprawiana będzie na Jasnej Górze w Kaplicy Cudownego Obrazu M.B. Częstochowskiej wieczysta msza św.
Odszedł człowiek, którego nie sposób zastąpić, ale którego przykład pozostanie inspiracją dla następnych pokoleń. Całe życie – do swojego kresu – czekał na prawdziwie wolną, niepodległą i sprawiedliwą Polskę dla wszystkich obywateli. I jak sam stwierdził: … i doczekać się nie mogę. Nie doczekał. Zostawił nam wizję Polski swoich marzeń. Zostawił JĄ nam jako zobowiązanie.
Cześć Jego pamięci!
Zobacz również: https://republikapolonia.net/2025/08/26/wspomnienie-o-s-p-walterze-wieslawie-golebiewskim-1942-2025/
